يكي از مهم‌ترين و پركاربردترين ابزارهايي كه فتوشاپ براي ويرايش ـ رتوش و بازسازي تصاوير در اختيار ما قرار داده، ابزار هيستوگرام است. بايد توجه داشت كه اين ابزار مختص فتوشاپ نبوده و در ساير نرم‌افزارهاي گرافيك و ويرايش تصوير مانند LightRoom، Camera RAW و... نيز وجود دارد.

 امروزه در بيشتر دوربين‌هاي ديجيتال نيز اين بخش گنجانده شده و امكان تنظيم نور تصوير بلافاصله پس از ثبت تصوير يا حتي قبل از ثبت تصوير نيز فراهم آمده است. بنابراين مي‌توان گفت تنظيم تصاوير بدون وجود هيستوگرام براي تشخيص عيب تصوير بسيار مشكل است. به عبارت ساده، هيستوگرام نموداري است كه محتواي نوري تصوير را براي ما نمايش مي‌دهد. منظور از محتواي نوري مقادير روشنايي و تاريكي تصوير است. هيستوگرام به ما مقدار پيكسل‌هاي تيره، روشن و خاكستري تصوير را نشان مي‌دهد. توجه كنيد كه هيستوگرام فقط مختص تصاوير سياه و سفيد نبوده، بلكه در تصاوير رنگي نيز مي‌توانيم مقادير روشنايي كانال‌هاي مختلف رنگي تصوير را مشاهده و در صورت نياز، تنظيم كنيم. اما اصلا چرا نياز داريم تا تناليته روشنايي تصوير و تراكم پيكسل‌هاي تيره و روشن تصوير را بدانيم؟ آيا تاكنون تصاوير بي‌روح و يكنواختي را مشاهده كرده‌ايد كه تضاد كمي بين بخش‌هاي تيره و روشن آن وجود داشته باشد؟ اين در حالي است ‌كه آن تصوير، تصوير بسيار جذابي است اما به علت كنتراست پايين، جذابيت خود را از دست داده است. اينجاست كه نياز به هيستوگرام و فهميدن اين‌كه چه بخشي از تصوير معيوب بوده و به تنظيم نياز دارد، مهم است. اين ابزار بسادگي به ما نشان مي‌دهد آيا تراكم روشنايي‌هاي تصوير كم بوده يا تيرگي‌هاي تصوير نيازمند تنظيم است. هر دوي اين عيب‌ها باعث ايجاد تصوير بي‌روح مي‌شود. با تشخيص اين عيوب در سريعترين حالت ممكن ابزار مناسب را انتخاب و تصوير را ترميم مي‌كنيم.

مشكل ديگري كه معمولا در تصاوير معيوب به چشم مي‌خورد بسيار تيره يا روشن بودن تصوير است كه در اين حالت جزئيات تصوير از بين رفته و تصوير كنتراست فراواني به خود مي‌گيرد.

مشاهده هيستوگرام در فتوشاپ
بيشتر بخش‌هاي هيستوگرام در ابزار Level فتوشاپ نيز گنجانده شده است، اما با اين همه در فتوشاپ از نسخه CS يك پالت مجزا براي هيستوگرام تعريف شده كه همراه با مشاهده تصاوير و استفاده از ساير ابزارها هيستوگرام نيز قابل مشاهده است. در نسخه‌هاي پيشين هيستوگرام به صورت يك فرمان فراخواني شده و هنگام مشاهده آن ساير ابزارها قابل استفاده نمي‌شدند. در نسخه‌هاي جديد فتوشاپ شكل هيستوگرام به فرمان Curve نيز اضافه شده و قابل مشاهده است، اما ساده‌ترين روش دسترسي به هيستوگرام و تنظيم تصوير با توجه به مقادير آن، فرمان Level است كه با فشار همزمان دكمه‌هاي Ctrl+I يا از مسير Image‌/‌Adjustment‌/‌Level اجرا مي‌شود. زير نمودار هيستوگرام در قسمت Output Level شيب رنگي از رنگ‌هاي سياه مطلق تا سفيد مطلق قرار گرفته كه فهميدن رنگ هر سطح خاكستري با توجه به آن راحت‌تر مي‌شود.

نمودار هيستوگرام در تصاوير عادي معمولا به صورت يك تپه سياهرنگ ديده مي‌شود كه از منتهي‌اليه سمت چپ تصوير سياه مطلق شروع شده و در منتهي‌اليه سمت راست تصوير سفيدي مطلق به انتها مي‌رسد. همان‌گونه كه مي‌دانيد بازه روشنايي تصاوير بين 256 سطح مختلف از 0 تا 255 گسترده شده و با كم‌شدن و كوچك‌شدن اين تعداد سطوح تصاوير به صورت معيوب ديده خواهد شد. در يك تصوير ايده‌آل بايد شروع هيستوگرام تصوير از منتهي‌اليه سمت چپ انجام گرفته و تا منتهي‌اليه سمت راست ادامه يابد و هيچ فاصله خالي ما بين انتهاي هيستوگرام و انتهاي پنجره (سياهي و سفيدي مطلق) وجود نداشته باشد. شكل تپه‌اي هيستوگرام نمايانگر وجود تعداد كمي سياهي ـ سفيدي مطلق و تعداد زيادي سطح خاكستري در تصوير است.

در هيستوگرام نمونه زير مشاهده مي‌شود كه نمودار در سمت چپ جمع شده و مقادير آن نيز در منتهي‌اليه سمت چپ بسيار است.

اين شكل بيان‌كننده تراكم پيكسل‌هاي تيره تصوير و از دست رفتن بخشي از جزئيات تصوير است. در نقطه مقابل هيستوگرام بالا هيستوگرام زير بيانگر تصويري است كه تراكم پيكسل‌هاي روشن آن بيشتر بوده و جزئيات تصوير به علت زياد بودن پيكسل‌هاي روشن از بين رفته است.

بدون وجود هيستوگرام امكان تشخيص دقيق مقدار پيكسل‌هاي از دست داده شده ميسر نبوده و به صورت سعي و خطي بايد براي ترميم آن اقدام كرد. بعد از مشاهده هيستوگرام به كمك ابزارهاي مناسبي چون Level،Curve،Brightness & Contrast و... نسبت به ترميم تصوير خود اقدام كنيم.

معمولا ترميم تصاوير در چند حالت زير خلاصه مي‌شود:

1ـ‌ تصاوير با هيستوگرام تپه‌اي جمع شده در سمت راست

2ـ‌ تصاوير با هيستوگرام تپه‌اي جمع شده در سمت چپ

3ـ‌ تصاوير با هيستوگرام تپه‌اي جمع شده در وسط بدون رسيدن به كناره‌ها

4ـ‌ تصاوير با هيستوگرام دره‌اي

روش‌هاي تشخيص حالت‌هاي فوق بدون ديدن هيستوگرام آنها به اين شكل است:
1ـ‌ نتيجه اين حالت تصوير با روشنايي زياد است و نقاطي با رنگ سياه خالص در داخل آن بچشم نمي‌آيد

2ـ‌ نتيجه اين حالت تصوير با تيرگي فراوان و بدون نقاطي با سفيدي خالص

3ـ‌ نتيجه اين حالت تصويري با كنتراست پايين و بي‌روح است

4ـ‌ اين نوع تصاوير داراي كنتراست بسيار بالا بدون وجود ميان‌مايه‌ها در وسط است.

براي ترميم حالت‌هاي يك تا سه راحت‌ترين راه استفاده از ابزار Level است كه به كمك مثلث‌هاي كوچك موجود در سمت چپ و سمت راست هيستوگرام انجام مي‌شود و كافي است آنها را به ابتداي شروع يا انتهاي اتمام هيستوگرام منتقل كنيم تا تصوير تنظيم شود.

اما تصاوير نوع چهارم اندكي حالت پيچيده‌ داشته و به كمك فرمان Level معمولا نتيجه زياد مطلوبي حاصل نمي‌شود. براي تصحيح اين نوع تصاوير بهترين روش استفاده از فرمان Shadow & Highlight است كه به صورت خودكار اين‌گونه تصاوير را ترميم كرده و البته مي‌توانيم با جابه‌جايي اسلايدرهاي آن، تصوير را در صورت نياز به بهترين حالت ممكن برسانيم.

بايد دقت كرد موارد گفته شده به عنوان عيوب تصاوير معمولي به شمار مي‌رود و تصاويري كه در شرايط خاص مانند محيط برفي يا شب يا ساير موارد خاص گرفته مي‌شود، به هيچ عنوان تابع شرايط فوق نبوده و بسته به نظر و تجربه فرد ترميم با روش‌هاي ديگر انجام خواهد گرفت.

در نسخه CS6 فتوشاپ در صورتي كه پانل هيستوگرام را از قسمت Window انتخاب كنيم تا فعال شود، با كليك روي مثلث موجود در منتهي اليه سمت راست و بالاي آن منويي شامل چند قسمت باز مي‌شود:

1ـ‌ Compact View حالت جمع شده هيستوگرام

2ـ‌ Expanded View حالت كامل هيستوگرام

3ـ‌ All Cannels View حالت كامل با امكان تفكيك هيستوگرام هر كانال رنگي

با كليك و درگ روي هيستو گرام در حالت كامل مي‌توانيم به اطلاعاتي چون شماره سطح خاكستري بخش مورد نظرLevel، تعداد پيكسل‌هاي آن سطح Count و درصد پيكسل‌هاي آن سطح نسبت به كل تصوير Percentile دست پيدا كرده و خواهيم توانست با توجه به آن ابزار مناسب براي ترميم تصوير را انتخاب كنيم.
منبع:jamejamonline.ir